Thuốc tránh thai khẩn cấp (ECP: emergency contraception pill) là viên uống tránh thai chứa hàm lượng cao nội tiết tố được dùng để giảm nguy cơ có thai ngoài ý muốn sau quan hệ tình dục (dương vật – âm đạo) không được bảo vệ. Viên tránh thai khẩn cấp còn được gọi là viên của sáng ngày hôm sau (the morning after pill).
Có nhiều loại thuốc tránh thai khẩn cấp. Phổ biến nhất là loại thuốc mà trong thành phần chỉ có một chất progestin là Levonorgetrel với hàm lượng 0,75mg hoặc 1,5 mg. Biệt dược thường dùng nhiều nhất là Postinor-2 (liều uống 2 viên lenovogestrel 0,75 mg trong vòng 72 giờ sau quan hệ tình dục) và Postinor -1 (chỉ cần uống 1 viên duy nhất có hàm lượng levonogestrel 1,5mg trong vòng 72 giờ sau quan hệ tình dục). Ngoài ra còn có loại thuốc tránh thai khẩn cấp với hoạt chất chinh là một chất kháng progesteron có tên là mifepristone hàm lượng 10mg (Mifestad 10mg ).
Thuốc tránh thai khẩn cấp được coi là liệu pháp tránh thai dự phòng cho các tình huống bất khả kháng (trót quan hệ khi không có biện pháp tránh thai bảo vệ hoặc biện pháp tránh thai đã dùng trước đó tỏ ra thất bại (tuột bao cao su, rách bao cao su, quên viên thuốc tránh thai hàng ngày, không kiểm soát được xuất tinh ngoài âm đạo, tính sai ngày an toàn…). Không nên lạm dụng biện pháp này vì hiệu quả của thuốc không được cao như viên uống tránh thai hàng ngày và việc lạm dụng thuốc có thể dẫn tới rối loạn chu kỳ kinh nguyệt.
Thuốc ngăn cản sự rụng trứng và sự ức chế khả năng làm tổ của trứng đã thụ tinh trên niêm mạc tử cung. Khả năng này yếu đi theo thời gian trì hoãn kể từ thời điểm giao hợp.
Uống viên tránh thai khẩn cấp càng sớm càng tốt (không quá 72 giờ) sau khi có quan hệ tình dục không được bảo vệ. Uống càng sớm thì càng có khả năng tránh thai càng cao hơn.
Khi được uống trong vòng 24 giờ sau khi có quan hệ tình dục không được bảo vệ viên tránh thai khẩn cấp sẽ đạt hiệu quả tránh thai ở mức 95%. Tỉ lệ này giảm xuống còn 85% nếu uống thuốc trong vòng 72 giờ sau giao hợp. Mặc dù sử dụng viên tránh thai khẩn cấp có thể còn hiệu quả ngừa thai tới 96 giờ (bốn ngày) sau quan hệ tình dục, nhưng uống càng chậm hiệu quả bảo vệ càng không chắc chắn.
Không dùng viên tránh thai khẩn cấp cho người có tiền sử ung thư vú, ung thư buồng trứng, tử cung, người xuất huyết âm đạo không rõ nguyên nhân, người có bệnh gan thận; rất cẩn thận khi dùng cho người có tiền sử hen suyễn, người cao huyết áp, nhức nửa đầu, động kinh, tăng lipid máu, trầm cảm, viêm tĩnh mạch huyết khối kéo dài. Khi dùng đồng thời với các kháng sinh ampicilin, tetracyclin, chloramphenicol, neomycin, rifampicin, thuốc ngủ barbuturic thì hiệu quả ngừa thai bị giảm sút.
Tác dụng phụ thường gặp nhất của viên tránh thai khẩn cấp có thể gồm các xáo trộn về chu kỳ kinh nguyệt như hành kinh sớm hoặc muộn hơn bình thường, rong kinh, rong huyết, nhức đầu, chóng mặt. Hay gặp triệu chứng buồn nôn hoặc nôn.
Không nên lạm dụng thuốc tránh thai khẩn cấp vì có thể gây rối loạn nghiêm trọng chu kỳ kinh nguyệt, ảnh hưởng đến sức khỏe và hệ nội tiết của cơ thể.
Sau khi uống viên tránh thai khẩn cấp bạn cần theo dõi các dấu hiệu cơ thể để biết mình không có thai. Nếu xuất hiện hành kinh trở lại thì dường như điều này là chắc chắn. Nếu bị chậm kinh, bạn nên dùng que thử thai để kiểm tra và tư vấn Bác sĩ để xử trí phù hợp. Đôi khi hiện tượng chậm kinh sau uống thuốc tránh thai là do tác dụng phụ của thuốc mà không liên quan gì tới việc có thai.
Viên tránh thai khẩn cấp chỉ có tác dụng ngừa thai cho lần quan hệ tình dục vừa qua. Nó không có khả năng giúp bạn tránh thai khi thực hiện quan hệ tình dục không an toàn trong tương lai. Vì vậy, bạn nên áp dụng cho mình một biện pháp tránh thai chủ động, có hiệu quả cao hơn. Hãy tham khảo Bác sĩ hoặc gọi chúng tôi nếu bạn cần tư vấn để lựa chọn biện pháp tránh thai phù hợp với mình.
